Autisme, seksualiteit en intieme relaties

Omschrijving

Bij mensen zonder autisme zijn seksualiteit en intieme relaties een belangrijk onderdeel van het leven. Dit geldt ook voor mensen met autisme. De mogelijkheden om seksuele ervaringen op te doen en uitdrukking te geven aan seksualiteit kunnen echter anders zijn, waarbij geldt dat hoe meer lijdensdruk iemand ervaart als gevolg van het autisme, hoe meer invloed dit kan hebben op de seksualiteit. Dit kan op zijn beurt leiden tot seksuele problemen en seksuele dysfuncties. Vandaar dat het belangrijk is om eventuele problemen in de seksuele ontwikkeling te herkennen, begrijpen en ondersteunen (Sala et al., 2020).

SUMMARY
Sexuality and intimate relationships are just as much a part of life for people with autism as for people without autism. There, the pursuit, expression and enjoyment of sexuality are more inextricably linked. The possibility of gaining experiences with sexuality and expressing sexuality and relationships can differ for autistic people. The more suffering someone experiences because of autism, the more influence this has on sexuality and can lead to sexual problems and sexual dysfunctions. This means that it is important to recognize, understand and support problems in sexual development and in sexuality and intimate relationships (Sala et al., 2020).

Nog niet zo lang geleden werd met autistische jongeren niet gesproken over hun seksualiteit en seksualiteitsbeleving terwijl dit toch een belangrijk onderdeel is van het leven: feitelijk draait het om een fundamenteel mensenrecht (Dewinter et al., 2020). Maar ook vandaag de dag kan het gebeuren dat zelfs ervaren zorgprofessionals handelingsverlegenheid ervaren wanneer iemand met autisme dit onderwerp aan de orde brengt (Visser-Korevaar et al., 2025), hetgeen betekent dat naar dit fenomeen nog veel onderzoek nodig is. Toch zit het empirisch onderzoek (de laatste 10-15 jaar) naar seksualiteit, intieme relaties en autisme in de lift (Bertilsdotter Rosqvist, 2014; Dewinter et al., 2013; Kellaher, 2015; Pecora et al., 2016), waarbij opgemerkt moet worden dat er een groeiend besef ontstaat om ervaringsdeskundigen te betrekken bij dit wetenschappelijk onderzoek (Pearson & Hodgetts, 2024). Deze zienswijze hangt nauw samen met de beweging en aandacht voor het begrip neurodiversiteit. Een mooi voorbeeld van deze samenwerking zijn de webpagina’s over autisme en seksualiteit van onder meer de Nederlandse vereniging voor autisme (NVA). Maar alvorens de discussie over autisme en seksualiteit te openen, eerst nog dit: er is aandacht voor en discussie over hoe mensen met autisme aan te duiden: ‘Spreken we over een persoon met autisme (person-fi rst; PF) of over een autist (identity first; IF)?’ In dit artikel gebruik ik de verschillende benamingen door elkaar.