WTA 2015-2

Op vrijdag 27 maart vond het 15e Nationaal Autisme Congres plaats. Diverse professionals uit binnen- en buitenland spraken in Congrescentrum De Doelen in Rotterdam over het thema 'Improving the quality of life'. Het programma richtte zich op therapeutische mogelijkheden, nu en in de toekomst. Naast het wetenschappelijke programma waren er ook educatieve lezingen, workshops, lunchpauzelezingen en posterpresentaties.
Autisme wordt beschouwd als een levenslange, heterogene, neurobiologische ontwikkelingsstoornis.
Bij dit congres werd daarom de nadruk gelegd op een levensloopbenadering, waarbij de insteek is dat de kwaliteit van leven gedurende het leven verbeterd kan worden door onder andere vroege herkenning en vroege behandeling, het trainen van sociale vaardigheden en het ontwikkelen en toepassen van nieuwe medicatie.

De kwaliteit van de therapeutische alliantie blijkt een belangrijke voorspeller te zijn van succesvolle behandeling voor uiteenlopende problematiek. Echter, over het belang van deze relatie in autismebehandelingen is vrijwel niets bekend. In deze verkenning is in kaart gebracht of het verzamelen van cliëntfeedback met de vragenlijsten Outcome Rating Scale (ORS; Miller & Duncan, 2000) en Session Rating Scale (SRS; Miller, Duncan, & Johnson, 2000) mogelijk is bij cliënten met autismespectrumstoornissen (ASS). Daarmee wordt belangrijk voorwerk gedaan in het vullen van een belangrijke kennislacune. Resultaten geven aan dat bij 11 cliënten er sprake is van een afname van problemen in het algemeen functioneren. Deze veelbelovende uitkomst biedt aanknopingspunten voor vervolgonderzoek.

De komst van de DSM-5 brengt de nodige veranderingen met zich mee op het gebied van ASS, waaronder het strenger hanteren van de diagnostische criteria. In het huidige artikel worden de bevindingen van een half jaar classificeren volgens de DSM-5 besproken. Bij de classificerende diagnostiek werd gebruik gemaakt van de ADI-R en het DSM-5 interview Autismespectrumstoornissen.
De eerste ervaringen laten zien dat de DSM-5 criteria van ASS duidelijk en helder zijn geformuleerd, hetgeen als prettig wordt ervaren in het diagnostisch proces. Anderzijds is het op zijn minst ingewikkeld dat een deel van de mensen bij wie volgens de DSM-IV sprake is van ASS, niet meer voldoet aan de ASS-criteria van de DSM-5. Er is niet altijd sprake van een passende alternatieve classificatie en bij een deel van deze groep is het de vraag of de mogelijkheid voor zorg behouden blijft. Al met al wordt aan diagnostici geadviseerd alvast te anticiperen op het aanstaande gebruik van de DSM-5 in Nederland; om continuïteit in classificatie en (vooral) zorg zoveel mogelijk te garanderen.

Een 10-jarige jongen gekend met Autismespectrumstoornis (ASS) wordt doorverwezen voor MRI na neurologisch advies omwille van frontal bossing (uitgesproken vooruitstekend voorhoofd). Op de beelden blijkt een schizencefalie. Deze malformatie van de cortex wordt gerelateerd aan motorische en mentale afwijkingen en (refractaire) epilepsie, doch niet aan ASS. In dit artikel wordt het verband onderzocht met autisme. Hoewel een rechtstreeks verband niet aantoonbaar is, zijn er aanwijzingen voor een mogelijk verband op het niveau van hersenontwikkeling.

Prevalentiecijfers van ASS zijn enorm toegenomen en de kosten voor de maatschappij die geassocieerd zijn met ASS zijn zeer hoog. Toch zijn er voor jongeren met ASS nauwelijks evidence-based behandelingen beschikbaar. Het doel van deze studie is om de effecten van een mindfulness training voor jongeren met ASS, MYmind, gecombineerd met parallelle Mindful parenting training voor hun ouders te evalueren. Drieëntwintig jongeren met ASS deden mee aan de 9-weekse Mymind training. Hun ouders (n = 18 moeders en n = 11 vaders) namen deel aan de Mindful parenting training. Het design bestond uit een voormeting, nameting en een follow-up meting negen weken na de training. Het opkomstpercentage voor de jongeren en de vaders lag op 88% en op 86% voor de moeders. Jongeren zelf rapporteerden een toename in kwaliteit van leven, een afname in rumineren maar geen verandering in piekeren, ASS kernsymptomen en mindful bewustzijn. Hoewel ouders geen verandering rapporteerden in de ASS kernsymptomen, zagen ze wel een verbetering in sociale responsiviteit, sociale communicatie, sociale cognitie, preoccupaties en sociale motivatie. Voor zichzelf ondervonden ouders een toename in algemene mindfulness als ook in mindfulness specifiek in hun rol als ouder. Daarnaast rapporteerden ze een toename in competentiegevoel in het ouderschap en in hun ouderschapsstijlen, hetgeen zich met name uitte in een minder lakse en minder verbaal agressieve opvoedingsstijl. Tot slot nam voor ouders ook hun kwaliteit van leven toe na de training. Geconcludeerd wordt dat mindfulness training voor jongeren met ASS gecombineerd met Mindful parenting voor hun ouders haalbaar is en dat hoewel de onderzoeksgroep klein was en geen controlegroep werd geincludeerd, de eerste bevindingen van deze innovatieve training bemoedigend zijn.